Colloquium Musicology
Prof. dr. Hans Fidom, Vrije Universiteit Amsterdam en Orgelpark
Donderdag 16 februari, 15:30-17:00
Nieuwe Doelenstraat 16, zaal 3.01
Het Orgelpark werkt aan een zowel historisch als kunstfilosofische saltus duriusculus: het bouwt een nieuw orgel waarvan het concept enerzijds zo serieus mogelijk gebaseerd is op historische informatie en anderzijds toch zodanig is gemodificeerd dat het ook met moderne middelen bespeelbaar is. De historische referenties verwijzen alle naar het musiceren op orgels in de tijd en de regio van Johann Sebastian Bach; het Orgelpark-orgel wordt gebouwd als had Zacharias Hildebrandt, een door Bach zeer gewaardeerde orgelmaker, het hebben kunnen bouwen - had hij vandaag geleefd. Daarbij gaat het niet om kopiëren van zijn werk, maar om het begrijpen ervan: het Orgelpark en de vier betrokken orgelbouwers passen ‘process reconstruction’ toe. Zoals de Duitsers het zo mooi zeggen: het gaat om ‘Kapieren statt Kopieren’. Het betekent onder meer dat het orgel er zal uitzien als een barokorgel dat Hildebrandt gebouwd zou kunnen hebben, en dat ook ’speelt’ als zijn orgels.
Tegelijk krijgt het instrument een laag die het tot ‘hyper organ’ maakt: het klankconcept wordt ook benaderbaar met een digitale klaviatuur, met computers, tablets, MIDI-interfaces etc. Dit verlangt niet alleen technologisch-historisch scherp beargumenteerde keuzes en dito werkwijzen bij de orgelmakers, maar ook herbezinning op de basisvraag van de muziekwetenschap: wat is musiceren eigenlijk? Wie zijn er daarbij aan zet? Welke rol speelt de luisteraar? En: gaat het nog wel alleen om muziek, of ook ‘gewoon’ om Sound? Dus: in welke mate speelt de jonge discipline Sound Studies een rol? Op 21 maart 2018 wordt het orgel in gebruik genomen - input van muziekwetenschapstudenten en -docenten wordt bij de slotfase van het ontwerp- en bouwproces bijzonder op prijs gesteld.
Prof. dr. Hans Fidom is bijzonder hoogleraar Orgelkunde aan de Vrije Universiteit Amsterdam, leider van het Orgelpark Research Program, orgeladviseur en (wanneer er tijd overblijft) organist. Hij was hoofdredacteur van tijdschrift Het Orgel, eindredacteur van enkele delen van de encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland, en is bestuurslid van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis. Zwaartepunten in zijn activiteiten als onderzoeker zijn orgelhistorie, de actuele ontwikkeling van ‘hyper organs’, muziekfilosofie, sound studies en ‘artistic research’.
